Blog over energietransitie, opbouwwerkers 2.0 en stedelijke vernieuwing 3.0

Opbouwwerkers 2.0.

Voor mij is dit het meest betekenisvolle citaat uit het Klimaatakkoord (2019, p.15). Zo maakte ik op weg naar de startbijeenkomst van het Experimentenprogramma Verduurzaming van Kwetsbare wijken (2019-2021) kennis met #Sylvain Vleeming, leefbaarheidsconsulent bij de Tilburgse woningcorporatie Tiwos. Hij vertelde mij dat zijn werk vooral bestaat uit het voeren van zogeheten “achter-de-voordeur-gesprekken”. Wanneer Tiwos aan de slag gaat met verduurzaming is er niet alleen oog voor de te renoveren woning, maar ook voor de veerkracht van de mensen die er in wonen. In nauwe afstemming met buurtbeheerder #Rebbeca Loos gaat hij bij alle betrokken huurders langs. Het doel van zo’n huisbezoek is dan tweeledig. Enerzijds voldoende steun ophalen voor de beoogde renovatieplannen en om een actuele woningscan uit te voeren. Anderzijds om de bewoners beter te leren kennen en te zien hoe het op persoonlijk vlak gaat. Mochten zich op dat laatstgenoemde terrein kwetsbaarheden voordoen dan worden die meteen opgepakt in samenwerking met sociaal werkers van ContourdeTwern en het Instituut voor Maatschappelijk Werk. En geloof me, hij laat pas los als iets ook echt in gang is gezet. Zijn motto? Dubbel Duurzaam: duurzame bewoners in een duurzame woning. Voor mij is hij daarmee het toonbeeld van een moderne Opbouwwerker 2.0. Want niet alleen richt hij zich op het verbeteren van de woon- en leefomstandigheden van buurtbewoners. En passant organiseert hij in sociaal kwetsbare wijken groot draagvlak voor de energietransitie. Sylvain is namelijk pas tevreden bij 100% instemming voor het duurzame renovatievoorstel (het wettelijke vereiste minimum ligt op 70%).

De startmotor

De directe aanleiding voor onze ontmoeting was het Tiwos-voornemen (tot de jaren ‘90 overigens het Gemeentelijke Woningbedrijf) om ook het zogeheten “gespikkeld bezit” in de Abdijbuurt een renovatieaanbod te doen. Naast 208 portiekwoningen zijn er van de 78 rijwoningen in deze buurt namelijk 8 verkocht in het verleden. Dit vanuit het stedelijke vernieuwingsideaal om te komen tot gemengde wijken. Als eerste kopers van deze relatief goedkope rijwoningen beschikken voormalige huurders echter ook over een relatief bescheiden inkomen. De dagelijkse transitiepraktijk wees derhalve uit dat het overgrote deel van deze groep “sociale kopers” het duurzame renovatieaanbod van hun ex-huurbaas wel willen hebben, maar niet kunnen betalen.

Het verzoek aan de gemeente om dit maatschappelijk vraagstuk samen aan te vliegen, vanuit het perspectief een inclusieve energietransitie, kwam op het juiste moment. Het is in Tilburg al langer gebruik dat de gemeente de (klimaatadaptieve) herinrichting van de openbare ruimte voor haar rekening neemt als een corporatie wijkgericht aan de slag gaat met grootonderhoud. Door nu alle woningen, ongeacht het eigendom, te renoveren ontstaat Driedubbele Duurzaamheid. Ofwel: duurzame bewoners, in een duurzame woning én een duurzame buurt. Een ideale invulling van de corporatieve startmotor onder gemeentelijke regie zoals beoogd in het Klimaatakkoord. Ook sluit het aan op het pleidooi voor een derde golf van stadsvernieuwing door #Anke van Hal, #Mattijs Uyterlinde en #Maurice Coen. Respectievelijk hoogleraar aan Nyenrode Business University, senior onderzoeker bij Platform31 en veranderkundige. Na een warme introductie door Sylvain en Rebecca konden social designers #Cindy van den Bremen, #Eline van der Meer en ik het gesprek aan met de betrokken woningeigenaren. Uiteindelijk deed 75% van hen mee met de collectieve dak- en gevelrenovatie.

Moraal

Moraal van dit blogverhaal? Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) publiceert jaarlijks wat het effect is van klimaatbeleid en of de doelen daarvan gehaald worden. Volgens de onderzoekers moeten onze inspanningen in het resterende deel van dit decennium verdubbelen om 49% CO2-reductie te halen. Dus toen senior PBL-onderzoeker #Frans Schilder mij vroeg om een werkbezoek te organiseren, wilde ik persé naar ’t Abijtje. De door Tiwos tot ontmoetingsplek omgebouwde garagebox in de Abdijbuurt. Als inleiding sprak corporatiedirecteur #René Scherpenisse over de drie kernwaarden van zijn organisatie en herkende ik meteen Sylvain en de zijnen: sociaal, gedreven en dichtbij. Bovendien beseft deze bestuurder dat niet de huur maar de energierekening de betaalbaarheid van wonen gaat bepalen. Ook bleek hij begin jaren-80 als opbouwwerker te zijn opgeleid. Dus wanneer werkvloer en topbestuurders uit hetzelfde hout gesneden zijn, kan er meer dan dat we (ons) realiseren. Laten we deze startmotoren van de duurzame wijkaanpak daarom koesteren. Bijvoorbeeld door hun corporatieve huishoudboekje op orde te brengen via een slimme, resultaatgerichte, afschaffing van de verhuurdersheffing. Dit met het oog op de, binnen de gebouwde omgeving, zo dringend gewenste opschaling en versnelling.

Meer weten?

Bekijk de P31-video over de verduurzaming van de Abdijbuurt. Of download het artikel over Het gezicht in de Tilburgse wijken, het P31-artikel over Dubbel Duurzame Oplossingen in de Abdijbuurt, het PAW-artikel over De derde succesfactor, de Klimaat- en Energieverkenning 2020 en/of het BZK-rapport Opgaven en middelen corporatiesector in balans.