Dit Europese fonds biedt financiële hulp om de economie te verduurzamen en de arbeidsmarkt toekomstbestendig te maken in regio’s die het meest afhankelijk zijn van inkomsten en werkgelegenheid uit fossiele brandstoffen. De provincie Noord-Brabant heeft een sturende rol. 

Voor de regio West-Noord-Brabant stelt het JTF 58,5 miljoen euro beschikbaar. Het Rijk draagt nog eens 5 miljoen euro hieraan bij, de provincie 3,2 miljoen. “De subsidie heeft een stimulerend effect en volgt drie sporen”, vertelt Tjeerd van Loosbroek. Namens de provincie is hij projectleider JTF. 

“Allereerst wordt er innovatie mee aangejaagd, dus het vernieuwen van de economie in West-Noord-Brabant. Het tweede spoor is de infrastructuur die nodig is. Alleen is dat wat lastiger, onder meer door de stikstofbeperkingen. Het derde is de arbeidsmarkt. Want je hebt niet alleen nieuwe technieken nodig, maar ook de mensen daarvoor.” 

Tweedeling

Met het oog op de drie sporen is een tweedeling gemaakt in het gebied. In alle dertien gemeenten mag worden geïnvesteerd in arbeidsmarktprojecten. Voor innovaties en infrastructuur zijn er vijf aangewezen: Geertruidenberg, Drimmelen, Moerdijk, Steenbergen en Bergen op Zoom. Hierin is de chemische industrie en fossiele energieproductie geconcentreerd: het chemisch complex Moerdijk, de Amercentrale en Green Chemistry Campus. 

“Dat cluster moet uiteindelijk ook verduurzamen”, legt Van Loosbroek uit. “Chemie kent een hoge mate aan CO2-uitstoot en dus is de stap moeilijker om naar CO2-neutraal te gaan.” 

Oproep voor projectvoorstellen 
Als projectleider is hij de aanjager om projecten binnen te halen van start-ups, scale-ups of gevestigde bedrijven. Voor het thema energie omvat dit bijvoorbeeld investeringen in elektrificatie van industriële processen, in groene waterstof en duurzame technologieën. 

Vanaf het moment dat een projectvoorstel is ingediend, komt Sacha Koppert in beeld, als programmanager JTF bij Stimulus Programmamanagement. Stimulus is een uitvoeringsorganisatie die onderdeel is van de provincie Noord-Brabant. Koppert en haar collega’s zorgen onder meer voor het goedkeuren en monitoren van projecten. 

Duurzaam circulair proces

Hoewel er nog geen afgeronde projecten zijn, is zij nu al onder de indruk van enkele lopende. Met name noemt Koppert Renewable Iron Fuel Technology (RIFT). Deze start-up, die voortkomt uit de Technische Universiteit Eindhoven, vindt ze ‘heel innovatief’: “Het gaat over het meermaals kunnen verbranden van ijzerpoeder. Een heel efficiënte manier van energiewinning.” 

Door het ijzerpoeder te verbranden, komt er veel warmte vrij. Die kan bijvoorbeeld een woonwijk verwarmen. Na de verbranding – zonder CO2-uitstoot en met een zeer lage uitstoot van stikstofoxiden – blijft er roest (ijzeroxide) over. Dit kan met groene stroom weer worden omgezet in ijzerpoeder en opnieuw worden gebruikt. Een duurzaam circulair proces dus. 

Koppert: “RIFT start hiermee een pilot bij een warmtenet in Bergen op Zoom, voor de levering van elektriciteit en warmte. Het is een relatief duur project; het kost 10 miljoen euro en de helft daarvan wordt gefinancierd door het JTF en de provincie. Dat past binnen de staatssteunregelgeving. De rest wordt privaat gefinancierd.” 

Zeer recent is het project Circular Lithium Port Moerdijk goedgekeurd. Dit onderzoekt hoe afgedankte batterijen uit elektrische voertuigen opnieuw gebruikt kunnen worden. Het bedrijf Refurb Battery verwijdert kapotte cellen en maakt van de bruikbare cellen nieuwe batterijen voor bedrijven. 

Een vervolgstap van dit initiatief moet een opschaling worden naar een batterijfabriek in Moerdijk met 5000+ ton capaciteit. Koppert: “Een heel aansprekend project, want het raakt zowel aan circulariteit als aan energieopslag.” 

Brabant leert bij Brabant Leert

Nieuwe technieken en installaties vragen om (bij- of om)geschoolde vakmensen. Op de arbeidsmarkt is hieraan echter een groot tekort. Het JTF draagt eraan bij dat afgestudeerden, werkzoekenden of werknemers zich kunnen laten scholen, zodat zij bijvoorbeeld met machines in de groene chemie kunnen werken. Zo noemt Van Loosbroek medewerkers in de chemische industrie ‘een ideale doelgroep om bij te scholen met vaardigheden van de groene toekomst’.    

Dat kan onder meer bij EnergieCampus Breda, Digipower 2023-2026 ‘Green Deal’ en Brabant Leert. Die laatste is een digitaal platform dat Brabanders ondersteunt met (om- en bij)scholing. Het biedt directe toegang tot een breed scala aan cursussen, trainingen en opleidingen. Dankzij de JTF-subsidie zijn die over het algemeen gratis te volgen. 

Chemische installaties groener maken

Nitya Loos is projectleider bij stichting Scholingsfonds Brabant Leert. De JTF-subsidies van Brabant Leert zijn volgens hem gericht op de energietransitie en, nog specifieker, op de chemische industrie en toeleveranciers daarvan in West-Noord-Brabant. “Het gaat dan om onder meer scholing, activatie van werkgevers en het benaderen van medewerkers.” 

Mensen leren hoe ze bijvoorbeeld een warmtepomp moeten installeren, schetst Loos. Of hoe ze ervoor kunnen zorgen dat chemische installaties groener worden, de CO2-uitstoot naar beneden gaat of om energie op een andere manier in te zetten.  

Hij noemt als voorbeeld het omzetten van elektrische installaties naar installaties op zonne-energie, zoals warmtepompen. Daarbij hoort bijvoorbeeld de functie van warmtepompinstallateur, zonnepaneelinstallateur of elektrotechnicus. “Niet per se nieuwe functies, maar door de energietransitie heel erg belangrijk geworden.” 

Kandidaten hiervoor kunnen zich aanmelden bij het online platform Brabantleert.nl. Loos ziet werving als grootste uitdaging. Als tweede benoemt hij dat het scholingsaanbod aansluit bij de behoeften van werkgevers. “Die kunnen we door de JTF-subsidie wel heel specifiek benaderen met ons aanbod. Het geeft ons een ingang bij werkgevers om te vragen naar hun input.” 

Structureel aanbieden

Voor het onderwijsaanbod heeft Brabant Leert contact met onderwijsinstellingen die zijn verenigd onder Kennispact MBO Brabant en met enkele private opleiders. Loos geeft aan dat Brabant Leert dit structureel gratis wil blijven aanbieden en hoopt ook dat de financiering ervan structureel wordt. 

Private financiering van projecten is wat programmamanager Sacha Koppert betreft ook een dingetje. “We zitten zo in de innovatieve hoek, dat het soms moeilijk is om daarvoor banken of investeerders over de streep te trekken.” Tegelijk kan een JTF-subsidie volgens haar ook andersom werken. “Die neemt een stuk risico weg. Dat maakt het voor een andere financier aantrekkelijker.” 

Dit artikel is geschreven door Tim Durlinger