Ze vormen een inspiratiebron voor ondernemersverenigingen en gemeenten die voor eenzelfde opgave staan. “Het besef is er dat de ambitie omhoog moet.”

Stel, je exploiteert een koel-vrieshuis op een bedrijventerrein. Omdat er geen bomen in de omgeving staan, ben je 10 procent per jaar meer kwijt aan de stroomrekening om het binnen koel te houden. En dat kan momenteel aardig in de papieren lopen.

Een willekeurig voorbeeld, maar wel een dat aanknopingspunten biedt om met verduurzaming zowel je onderneming als bedrijvenpark te versterken. Bijvoorbeeld met zonnepanelen op de daken en gevels van een bedrijf. Die voorzien op hun beurt een waterstofstation van energie en zorgen er zo voor dat vrachtwagens en binnenvaartschepen duurzaam kunnen vervoeren. Of met warmte- en waterrotondes, en wandelroutes vol biodiversiteit. Daarover later meer.

53 procent van Brabantse energie

Er zijn ruim 600 bedrijventerreinen in Noord-Brabant, weet André Cools, procesmanager werklocaties bij de provincie. Zij verbruiken maar liefst 53 procent van de energie in Brabant. “Daarmee zijn ze enorm belangrijk voor het behalen van onze klimaatdoelstellingen”, schetst hij. Om een impuls te geven aan de energietransitie, is de provincie met het project Grote Oogst gestart.

Dertien bedrijventerreinen, netjes verdeeld over de provincie en met de grootste verduurzamingskansen, krijgen de gelegenheid dit proces te versnellen. Na een eerste selectie door bureau Buck Consultants, werd de definitieve lijst samengesteld in overleg met partners als VNO-NCW en de Brabantse Ontwikkelings Maatschappij. Hierbij is gekeken waar de grootste opgaven liggen op vier gebieden: energietransitie, klimaatadaptatie, circulariteit en stikstofreductie.

André Cools, procesmanager werklocaties bij Provincie Noord-Brabant

Talentvolle medewerkers aantrekken

Bedrijventerreinen die klaar zijn voor de toekomst zijn volgens Cools een voorwaarde voor een toekomstbestendige economie. “Anders breekt er een moment aan dat jouw bedrijf de license to operate verliest. Daarbij komt dat je met een aantrekkelijk bedrijvenpark sneller talentvolle medewerkers aantrekt.” Fietsen naar en wandelen tijdens je werk bijvoorbeeld is behalve duurzaam ook gezond.

De procesmanager krijgt veel positieve reacties op Grote Oogst. “Voor veel ondernemers is verduurzamen geen core business. Die vinden het fijn als ze daarbij ontzorgd worden.” Ze staan er dan ook niet alleen voor: “Vanuit Grote Oogst kijken we samen met partners naar wat voor het bedrijventerrein als geheel de beste route is om te verduurzamen. Welke strategische en collectieve projecten zijn er nodig om dat mogelijk te maken? En vervolgens zetten we daar samen de schouders onder.”

Inmiddels is die samenwerking op lokaal niveau al goed op gang gekomen: met de gemeente, het waterschap, de ondernemersvereniging en parkmanagementorganisatie.

Rotondes

Zoals op de bedrijventerreinen BZOB en Hoogeind in Helmond, die gezamenlijk op de ‘lijst van dertien’ staan. Hier wordt hard gewerkt aan het opzetten van een zogeheten grondstoffen-, warmte- en waterrotonde.

“Op Hoogeind loopt nu een pilot met een grondstoffenrotonde: het ophalen van pallets, batterijen, oude computers enzovoort”, vertelt parkmanager Frits Rutten van Stichting Bedrijventerreinen Helmond. “Die proef verloopt succesvol. We willen deze uitbreiden met de inzameling van textiel, papier, karton, plastics.”

Frits Rutten, parkmanager Stichting Bedrijventerreinen Helmond

Een in het oog springend project is de aanleg van een gecombineerde warmte- en waterrotonde op BZOB. “Dat bedrijventerrein kenmerkt zich door de vele productiebedrijven. We proberen de warmte die bij hun processen vrijkomt in ons warmtenet te krijgen”, legt projectleider Serge van den Berg van de gemeente Helmond uit. Dat net moet er nog komen. “Onderdeel van Grote Oogst is om een dubbelslag te maken: als het warmtenet wordt aangelegd, integreren we daarin meteen een netwerk voor proceswater. Want nu gebruiken ondernemers op het terrein voor bepaalde processen nog kostbaar drinkwater, honderdduizenden kuubs per maand.”

Serge van den Berg, projectleider gemeente Helmond

BZOB ligt tegen de Zuid-Willemsvaart aan. Daaruit wordt het benodigde water gehaald en opgewerkt tot proceswater. Na gebruik gaat het terug het kanaal in. Met dezelfde kwaliteit als waarmee het is onttrokken, door een nabewerking met ontzoutingsinstallaties en filters.

Toekomstbeeld bedrijventerreinen Hoogeind / BZOB in Helmond

Omgeving kan ook profiteren

De naam warmte- en waterrotonde is volgens Van den Berg een metafoor voor het ringstelsel dat wordt gebruikt. “Ons credo is: voeg in en draai mee. Degenen die meedoen, bepálen ook mee. Het zou zomaar kunnen dat bedrijven ook eigenaar worden van het warmte- of waternet. Dan zit je écht achter het stuur, want uiteindelijk wil je zekerheid over zaken als kostprijs en leveringszekerheid.”

Ook de omgeving kan profiteren van de warmterotonde. “We proberen een link te leggen met de ruim 6000 woningen in de wijken Brouwhuis en Rijpelberg. BZOB levert dan duurzame warmte aan het warmtenet dat de onderneming Ennatuurlijk in die wijken al exploiteert”, aldus de projectleider. Zijn verwachting is dat de aanleg op BZOB volgend jaar begint.

Ommetjes

Al wel zichtbaar zijn de eerste van 24 ‘ommetjes’ die op beide Helmondse bedrijventerreinen moeten komen. Met name Hoogeind, een verouderd terrein met veel verharding, heeft nogal wat opgaven waar het klimaatadaptatie betreft. Er wordt volgens parkmanager Rutten tussen de middag veel gewandeld, terwijl de faciliteiten daarvoor niet aanwezig zijn. De ommetjes brengen daar verandering in.

“Het zijn wandelroutes met een grote biodiversiteit. Met andere aanplant dan de traditionele, plus informatieborden. Zo nemen we werknemers en werkgevers mee in dit verhaal.” Op BZOB liggen enkel langs de hoofdwegenstructuur fiets- en wandelpaden. “Ook hier gaan we ommetjes aanleggen, want daar is behoefte aan.”

De wandelroutes leveren bovendien een meervoudige win-winsituatie op. Genoemd zijn al een aantrekkelijker werkgeverschap en biodiversiteit. Maar als ze eveneens de opvang van regenwater mogelijk maken, zorgt dit voor ontlasting van het riool en verkoeling van de omgeving.

Hou het simpel

De parkmanager noemt de samenwerking tussen ondernemers ‘verrassend positief’. Daardoor is al de pilot met de grondstoffenrotonde van de grond gekomen: “Met hulp van Grote Oogst willen we de mogelijkheden uitbouwen.”

Gemeentelijk projectleider Van den Berg geeft de tip om het proces op de bedrijvenparken vooral simpel te houden; geen complexe structuren optuigen met denktanks en stuurgroepen. “En we maken werk met werk: zo’n warmte- en waterrotonde lijken civieltechnisch best wel op elkaar. Het levert besparing op van geld dat je op een andere plek weer in het proces kunt stoppen.”

De provincie heeft per bedrijventerrein 250.000 euro beschikbaar, weet André Cools. Tegelijk worden bedrijfsleven, gemeenten en andere overheden om cofinanciering gevraagd. “Het besef is er dat we de verduurzaming moeten versnellen en de ambitie omhoog moet. Voor het einde van dit jaar dient er voor elk van de dertien terreinen een concreet plan van aanpak te liggen. Met projecten en activiteiten binnen de vier themagebieden en voor een periode van drie à vier jaar.”