Driekwart van het energieverbruik door de Brabantse industrie komt voor rekening van zo’n 100 bedrijven. Ter illustratie: de provincie telde vorig jaar ruim 340.000 ondernemingen1. Voor de grootverbruikers is de energietransitie een enorme opgave.
Ze staan voor belangrijke beslissingen met verstrekkende gevolgen voor hun bedrijfsvoering. Moeten zij van het gas af en gaan elektrificeren? Kunnen ze misschien beter inzetten op waterstof? Gaan ze voor CO2-neutraal? Zonnepanelen? Bieden ze hun restwarmte aan de buren, of een woonwijk aan?
Kennissessies en bedrijfsbezoeken
Het zijn beslissingen waar ook enorme bedragen mee zijn gemoeid. Vaak is er extra infrastructuur voor nodig, zoals buisleidingen. “De goedkope oplossingen kosten al snel honderdduizenden euro’s. Maar ga er maar van uit dat je over miljoenen tot tientallen miljoenen praat. Het zijn langdurige investeringen waarover je goed moet nadenken”, zegt Hans Bolscher.
Hans Bolscher - Senior consultant klimaat en energie
Als senior consultant klimaat en energie is hij enkele jaren terug door de provincie aangesteld als externe voorzitter van de BEL-groep: de Brabantse Energy Leaders. Sinds 2017 komen zij enkele keren per jaar bijeen voor bedrijfsbezoeken en online sessies, om op informele wijze kennis en goede voorbeelden te delen.
Van de genoemde 100 bedrijven zijn er volgens Bolscher zo’n 55 lid van de BEL-groep. Vrijwel alle sectoren zijn vertegenwoordigd, van food tot en met automotive, glas en metaal. Denk aan Bavaria in Lieshout, de Bossche vestiging van Heineken, Coca-Cola plus de naastgelegen glasfabriek (nu Ardagh) in Dongen en Koninklijke Nedschroef in Helmond.
Provincie initiatiefnemer en aanjager
De provincie Noord-Brabant is de initiatiefnemer en aanjager van de BEL-groep. “We vinden het belangrijk om zelf het contact te onderhouden met deze doelgroep”, zegt Yves Verschueren, bij de provincie beleidsmedewerker verduurzaming industrie. “Zo horen we uit de eerste hand waarmee deze bedrijven bezig zijn en waar ze tegenaan lopen. We vinden dat we ze daarbij moeten ondersteunen.”
Zo verleent de provincie subsidies voor verduurzaming. Tevens kan ze bedrijven verbinden met de Brabantse Ontwikkelings Maatschappij, dat een investeringsfonds heeft. Maar óók door een netwerk als de BEL-groep op te zetten om kennis te delen.
Daarbij komt volgens BEL-voorzitter Bolscher ook dat de provincie maar weinig beleidsinstrumenten heeft voor grote bedrijven. Die hebben met name te maken met wet- en regelgeving uit Den Haag en Brussel. “Dat de provincie probeert op deze manier haar steentje bij te dragen, verdient waardering.”
Yves Verschueren - Beleidsmedewerker verduurzaming industrie Provincie Noord-Brabant
Actuele en relevante informatie
Gevraagd naar een concreet voorbeeld noemt Yves Verschueren de netcongestie, de overbelasting van het elektriciteitsnet. Een glasfabriek die naar elektrische in plaats van gasgestookte ovens wil, vangt daardoor bot bij de netbeheerder. Die kan de benodigde stroom niet leveren.
“We schalen dan op en betrekken het ministerie van Economische Zaken en Klimaat erbij. Dat is de enige die de netbeheerder kan overrulen met het stellen van prioriteiten. Of uitstel kan geven op de wetgeving die voorschrijft dat een bedrijf moet verduurzamen”, weet de beleidsmedewerker.
Behalve van een ministerie schuiven bij de online kennissessies van de BEL-groep soms ook experts aan van de Europese Commissie, de netbeheerder of gasmarkten. Zodat er steeds actuele, relevante informatie beschikbaar komt.
Informeren en uitdagen
Voorzitter Bolscher ziet het als zijn taak om te beoordelen welke thema’s er leven bij de leden. Op nummer 1 staat momenteel de netcongestie. Eveneens hoog scorend is de vraag of waterstof al dan niet de brandstof van de toekomst wordt. En of Brabant daar een aansluiting voor krijgt. Tevens komen praktische zaken aan bod: werkt de nieuwste soort warmtepomp ook in een grote fabriek?
Maar … Bolscher wil ook dat er interactie ontstaat tijdens bijeenkomsten. Hij daagt deelnemers – meestal de energiecoördinatoren van bedrijven – uit in discussies over verduurzaming. Zijn doel is om die naar een hoger niveau te tillen.
‘Energie komt op het netvlies te staan’
De bedrijfsbezoeken die de BEL-groep organiseert, zijn een ervaring op zich. Beide heren genieten hierbij zowel van de gastvrijheid als bereidheid om kennis en, soms gevoelige, bedrijfsinformatie te delen. Op 29 februari vond het jongste bezoek plaats, aan Coca-Cola. Dat slaagde er eind vorig jaar in om zijn bedrijf in Dongen volledig CO2-neutraal te krijgen.
Jos Peeters, Milieumanager bij Coca-Cola Europacific Partners in Nederland, kijkt terug op het behalen van CO2-neutraliteit voor het bedrijf in Dongen, eind vorig jaar op basis van de PAS2060 certificering. "In een internationale organisatie is het belangrijk om tijd en energie te steken in het betrekken van belangrijke besluitvormende afdelingen. Hier hebben we veel aandacht aan gegeven, wat ook meteen resulteerde in een steeds betere onderlinge samenwerking.'' Ook geeft Jos graag een advies mee aan zijn collega’s in de industrie. “Ik raad andere organisaties aan om hulp te zoeken en klein te beginnen. Gebruik natuurlijke beslismomenten, zoals het vervangen van verouderde machines door duurzamere opties wanneer ze aan het einde van hun levensduur zijn. Als je iets toch moet vervangen, vervang het dan meteen voor het juiste.”
Eveneens recent, op 27 februari, is het jaarlijkse CEO-diner gehouden. Naast bestuurders van bij de BEL-groep betrokken bedrijven schoof ook de Brabantse gedeputeerde Stijn Smeulders (werklocaties) hierbij aan. “Directieleden van dit soort bedrijven hebben natuurlijk tal van zaken die om prioriteit vragen”, weet Verschueren. “Door zo’n diner komt energie ook op hun netvlies te staan.”
Gevraagd naar wat dit alles de leden van de BEL-groep oplevert, zegt voorzitter Bolscher dat het niet alleen ‘platte kennis’ is: “Het geeft steun in je denkrichtingen. De energietransitie is een zoektocht. Maar je bent niet in je eentje in een donker bos aan het dwalen. Je bent met een hele groep samen aan het zoeken. En dat is een stuk fijner.”
Nieuwe leden werven
Een recente evaluatie heeft volgens Bolscher aangetoond dat de aanpak van de BEL-groep wordt gewaardeerd door de leden. “Ik denk dat het een heel toegankelijk netwerk is waar ze echt blij mee zijn. Het zijn superleuke en inspirerende bijeenkomsten. Maar soms denk ik daarna weleens: dit was zo relevant, hier hadden meer bedrijven bij moeten zijn.”
Belangrijk doel voor 2024 is wat de voorzitter betreft dan ook om nieuwe leden te werven. “Dit moeten wel grote spelers zijn. Andersoortige bedrijven, dat zou goed zijn voor meer verschillende gezichtspunten.”
Van hem mag er dit jaar ook meer duidelijkheid over de congestieproblematiek komen voor de bedrijven. Met name wanneer die wordt opgelost. “En ik denk dat dit het jaar van de waarheid wordt voor waterstof. Wordt het betaalbaar, of kijken leden van de BEL-groep eerder naar elektriciteit?”
Wie vragen heeft over of geïnteresseerd is in de BEL-groep, kan mailen naar YVerschueren@brabant.nl
1. Centraal Bureau voor de Statistiek