Jos van der Horst, gedeputeerde voor Energie en Cultuur, kopt de website van de provincie. Ook Sport, Erfgoed en Vrije Tijdseconomie vallen daaronder. Een brede portefeuille dus, maar Energie moest er volgens hem zeker in. “Energie moet voor iedereen haalbaar en betaalbaar zijn, maar dat is niet langer vanzelfsprekend”, constateert hij. “Dat gaat mij aan het hart.”
Van der Horst ziet de energietransitie als een cruciale bouwsteen bij het kantelen van klimaatverandering. En die kanteling is volgens hem onwijs belangrijk voor Brabanders. Zowel nu, als in de toekomst.
Hij wil dit onderwerp vanuit sociaal-economisch perspectief aanvliegen. “Energierechtvaardigheid, draagvlak en draagkracht zijn nodig om de samenleving in beweging te krijgen en te houden voor de energietransitie.” De kosten van de klimaat- en energietransitie mogen wat hem betreft niet op het bordje worden gelegd van mensen die het minst te besteden hebben. “Omdat wij zo graag 100% CO2-neutraal willen zijn in 2050, moeten we ze helpen hieraan mee te kunnen doen.”
Drie speerpunten
Van der Horst heeft daarvoor drie speerpunten geformuleerd. Het eerste is energiebesparing. Immers, wat je niet aan energie verliest, hoef je ook niet op te wekken. Een voorbeeld is het aanpakken van woningen die slecht geïsoleerd zijn.
“Dat kan trouwens al met simpele oplossingen als tochtstrips, brievenbusborstels en radiatorfolie. Inclusief de ondersteuning van bewoners bij het aanbrengen ervan.” Van der Horst roemt de gemeenten die daarin al initiatieven ontplooien, zoals het inzetten van een Klusbus.
Overbelasting elektriciteitsnet grootste uitdaging
Zijn tweede speerpunt is het oplossen van de netcongestie. Ons elektriciteitsnet loopt tegen zijn grenzen aan door de toegenomen elektrificatie en het afbouwen van gas als energiebron. De gedeputeerde ziet het oplossen van de overbelasting van het stroomnet als een grote uitdaging. Tegelijk beseft hij dat hierbij de oplossingen niet simpel zijn.
“Maar het zal moeten, zeker met de roep om aansluitingen vanuit het bedrijfsleven: met energieopslag, energiebesparing et cetera. Dit is met de ontstane problemen nóg belangrijker geworden. We ondersteunen daarom als provincie nieuwe en innovatieve technieken voor de opslag van energie en warmte. Samen met de netbeheerder en het Rijk moeten we werken aan een toekomstbestendig elektriciteitsnet voor Brabant.”
Het mogelijk maken van het plaatsen van zonnepanelen op het dak ziet Van der Horst als zijn derde hoofdthema. Dat zou voor iedereen haalbaar en betaalbaar moeten zijn, vindt hij.
Jos van der Horst
Aanjager en verbinder
De ambities die er ten aanzien van de energietransitie liggen in 2050 – met een tussenbalans in 2030 – zijn stevig. De gedeputeerde ziet daarbij voor de provincie als koepelorganisatie de rol van aanjager en verbinder tussen overheden, bedrijfsleven en burgers. “Dat vereist veel lobbywerk. Maar we staan als provincie klaar om de juiste mensen en organisaties bij elkaar te brengen.”
Enerzijds wil Van der Horst belemmeringen wegnemen waar gemeenten, bedrijven of inwoners tegenaan lopen. Anderzijds wil hij handvatten bieden waarmee partijen aan de slag kunnen.
“Door bijvoorbeeld collectieve ideeën aan te jagen en daarmee plaatselijke energiecoöperaties te ondersteunen, bevorder je bovendien het lokaal eigenaarschap. Daar zie ik enorm veel heil in. Eigenaarschap zorgt voor toegankelijkheid voor iedereen in de omgeving. De provincie kan ook kennis ter beschikking stellen. Die hebben we hier echt in hoge mate in huis.”
‘Klimaat: geen tijd te verliezen'
Het was de liefde die hem enkele jaren geleden vanuit Friesland naar Noord-Brabant bracht. Zijn gedrevenheid voor energie en klimaat ontleent Van der Horst aan het boek No time: verander nu, voor het klimaat alles verandert, van schrijfster Naomi Klein. Zeven jaar geleden las hij het.
“Zij schetst het beeld dat er echt geen tijd meer te verliezen is om met het klimaat aan de slag te gaan. Ik dacht: als ik me daar ooit nog eens voor zou kunnen inzetten dan zou dat fantastisch zijn.”
Van der Horst zat destijds midden in zijn bestuursperiode als wethouder van de Friese gemeente Smallingerland (2014-2018). Inmiddels gloort aan de horizon zijn pensioenleeftijd. “Maar ik ga niet met pensioen, hoor”, haast hij zich te zeggen. “Ik heb me als gedeputeerde volledig gecommitteerd aan deze bestuursperiode.”
‘Bestuurlijke ervaring’
Noem het een droom, passie of missie. Maar Van der Horst wil nog iets met dat klimaat. Dit vuurtje werd hoger opgepookt tijdens een verkiezingsavond in Tilburg. Op uitnodiging van ‘zijn’ SP, trof hij daar een enthousiaste club campagnevoerders: “Op dat moment dacht ik: ik wil weer actief worden.”
Maar om dan meteen maar gedeputeerde te worden … “Toen duidelijk werd dat de SP de kans zou kunnen krijgen om mee te besturen in Brabant, kreeg ik die vraag vanuit de partij. Vanwege mijn bestuurlijke ervaring (13 jaar gemeentepolitiek en naast wethouder ook Statenlid in Friesland, red.). Ik heb dat thuis goed doorgesproken en daarna ja gezegd.”
Eerste weken een achtbaan
De eerste weken na zijn aanstelling op 8 september beschrijft Van der Horst als een achtbaan. Het was hollen van de ene kennismaking naar de andere, zowel binnens- als buitenshuis. Maar dat geeft hem energie: “Die krijg ik ook van de mensen hier in het provinciehuis. Zij zijn zó bevlogen bezig om die klimaat- en energieagenda mee vorm te geven.”
Over zijn collega’s in het college van Gedeputeerde Staten is hij eveneens uitermate positief. Breeduit lachend: “En ik heb ze niet eens zelf uitgezocht.” Van der Horst zal ze ook buiten collegevergaderingen vaak tegenkomen. “Ik denk dat mijn portefeuille zeker vier andere overlapt. Dus je moet met elkaar overleggen om tot breed gedragen beleid te komen.”
Gedeputeerden van provincie Noord-Brabant, v.l.n.r.: Martijn van Gruijthuijsen, Hagar Roijackers, Marc Oudenhoven, Saskia Boelema, Jos van der Horst, Wilma Dirken en Stijn Smeulders
‘Daag de provincie maar uit’
Niettemin is zijn motto: ‘Niet lullen, maar poetsen!’ Het sluit aan bij z’n oproep aan alle betrokkenen. “Zoek elkaar op en zorg dat je samen oplossingen vindt. Dat vraagt misschien ook van partijen om over hun schaduw heen te stappen. De doelstellingen zijn bekend. Ik zou echt iedereen willen aansporen om die focus vast te houden. Toon daadkracht en daag daarbij de provincie maar uit.”
Publicatiedatum: 02-11-2023